راهنمای خرید CPU؛ نکات مهم پیش از خرید سی پی یو کامپیوتر

چه بخواهید یک سیستم جدید اسمبل کنید یا سیستم قبلی خود را به‌روز رسانی کنید، یکی از مهمترین قطعاتی که باید مدنظر داشته باشید پردازنده است. در این راهنمای خرید سی پی یو (CPU) ما به تمام نکات مهم در خرید پردازنده کامپیوتر، که باید پیش از خرید این قطعه درنظر بگیرید خواهیم پرداخت تا بهترین انتخاب را داشته باشید.

خرید سی پی یو (CPU) بیشتر از هر چیزی بسته به تصمیماتی دارد که شما به عنوان خریدار باید با راهنمای لازم بگیرید. مثلا می‌خواهید از پردازنده‌های اینتل استفاده کنید یا ای ام دی؟ آیا می‌خواهید بیشترین سرعت را در اختیار داشته باشید یا به دنبال پردازنده‌ای هستید که ارزش خرید بالایی دارد؟ آیا تعداد هسته‌های پردازنده یا سرعت کلاک برایتان مهم است؟ آیا می‌خواهید سیستم قبلی خود را ارتقا دهید یا می‌خواهید یک سیستم جدید بسازید؟ و مهمتر از همه آیا برنامه‌ای برای گیمینگ دارید یا خیر؟ برای پاسخ به این سوالات با این راهنمای خرید پردازنده کامپیوتر همراه پلازا باشید تا با همه چیز درباره سی پی یو (CPU) آشنایی پیدا کنید.

فهرست مطالب

راهنمای خرید سی پی یو

شاید پرداخت هزینه گزاف برای خرید سی پی یو برای برخی وسوسه انگیز باشد، اما همانطور که پیشتر هم گفتیم الزاما قیمت سی پی یو هرچه بالاتر باشد به این معنی نیست که آن پردازنده مناسب شما است. باید به نکات خرید سی پی یو توجه داشته باشیم که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

راهنمای خرید پردازنده برای کامپیوتر؛ ارتقا یا ساخت یک سیستم جدید؟

اگر می‌خواهید سیستم فعلی خودتان را ارتقا دهید، پس گزینه‌هایی که پیش رویتان قرار خواهد گرفت محدود خواهد بود. این محدودیت به دلیل معماری، نوع سوکت و سازگاری مادربرد سیستم است. اگر مادربرد شما قدیمی باشد و از پردازنده‌های جدید پشتیبانی نکند در صورتی که بخواهید به پردازنده‌های جدیدتر و قدرتمندتر دسترسی داشته باشید، باید مادربرد را نیز با یک مدل جدیدتر عوض کنید. در این صورت باید یک سیستم جدید بسازید؛ زیرا در بیشتر اوقات دیگر قطعات مثل رم و پردازنده گرافیکی نیز با مادربرد جدید سازگاری نخواهند داشت.

البته گزینه دیگری که پیش رویتان قرار دارد به‌روزرسانی سیستم با خرید سی پی یو جدیدتر که با مادربرد قدیمی شما سازگار باشد است. اما در بیشتر اوقات این کار فایده چندانی ندارد؛ چراکه در طول یکی دو سال گذشته تراشه‌های مادربردها و سوکت‌های آن‌ها تنها با یک یا دو نسل بعدی پردازنده‌ها سازگاری داشتند و به همین دلیل پس از گذشت یک یا دو سال تراشه‌های جدید با پردازنده‌های نسل قبلی سازگار نیستند.

یعنی اگر شما از یک پردازنده رده پایین که در اوایل نسل خودش عرضه شده به یک پردازنده دیگر که در اواخر همان نسل عرضه شده قصد به‌روزرسانی ندارید، بعید است که با خرید سی پی یو جدید تفاوت چندانی در عملکرد سیستم خود مشاهده کنید.

راهنمای انتخاب CPU مناسب برای مادربرد

برای به‌روزرسانی پردازنده بر روی یک مادربرد، یکی از نکات مهم در خرید پردازنده کامپیوتر که باید به آن توجه داشته باشید انتخاب CPU مناسب برای مادربرد و سازگاری سوکت است. سوکت در واقع درگاهی است که شما از طریق آن پردازنده را به مادربرد متصل می‌کنید. سوکت‌ها نیز مانند تراشه‌ها معمولا پس از یک یا دو سال به‌روزرسانی می‌شوند و با نسل قبلی پردازنده‌ها سازگاری ندارند. در جدول زیر می‌توانید سوکت‌های انواع سی پی یو ها و تراشه‌های مادربورد سازگار با آن‌ها را ببینید.

سوکت‌ها معمولا هرچند سال یک‌بار بروزرسانی می‌شوند و با پردازنده‌های قدیمی سازگاری ندارند. به همین دلیل به ندرت پیش می‌آید که ارتقا پردازنده بر روی یک سوکت از رده خارج ارزش داشته باشد، مگر اینکه پردازنده جدید را با تخفیف زیاد خریداری کرده باشید یا اینکه پردازنده چندین هسته و رشته پردازشی بیشتر نسبت به پردازنده قدیمی‌تان داشته باشد.

از همین رو اگر مادربرد کامپیوتر شما از رده خارج است، توصیه ما در این راهنمای خرید CPU، این است که با خرید یک مادربرد جدید به نسل بعدی منتقل شوید و از پردازنده های آن نسل استفاده کنید چرا که حتی اگر بهترین سی پی یو برای یک مادربرد DDR2 را هم خریداری کنید بعید است تفاوت محسوسی در عملکرد کامپیوتر مشاهده کنید.

اینتل و AMD هردو سال‌هاست به رم‌های DDR4 روی آوردند. اینتل از پردازنده‌های نسل دوازده خود برای اولین بار پشتیبانی از رم‌های DDR5 را هم اضافه کرده است و AMD هم در نسل جدید پردازنده‌های خود، پشتیبانی از DDR5 را اضافه کرده است.

چه استفاده ای از سیستم خود دارید؟

از نکات مهم در خرید پردازنده کامپیوتر، نحوه استفاده شما از پردازنده است چرا که بهترین CPU برای برنامه نویسی با CPU مناسب برای کارهای گرافیکی تفاوت بسیار زیادی دارد. اگر تنها به دنبال خرید سی پی یو هستید که با استفاده از آن بتوانید ویدیو تماشا کنید، از اینترنت استفاده کنید و به انجام وظایف سبکی مثل استفاده از ورد یا اکسل بپردازید، پس یک پردازنده با 2 یا 4 هسته برایتان کافی خواهد بود.

اما اگر در بیشتر مواقع این وظایف را به طور همزمان انجام می‌دهید، مثلا همزمان با استفاده از اینترنت ویدیو تماشا می‌کنید یا از ورد استفاده می‌کنید، شاید بهتر باشد یک یا دو مدل بالاتر را انتخاب کنید. پردازنده‌های رایزن 3 مثل 3300X یا 2200G یا پردازنده‌های پنتیوم اینتل را می‌توانید به عنوان گزینه‌های گران‌قیمت و پردازنده‌های اینتل سلرون یا ای ام دی Athlon 240GE را به عنوان گزینه‌های ارزان‌قیمت در این نسل در نظر داشته باشید.

اما اگر به گیمینگ علاقه زیادی دارید باید به سراغ پردازنده‌های میان‌رده مثل اینتل Core i5 یا رایزن 5 باشید. از آنجایی که برای گیمینگ پردازنده گرافیکی اهمیت بیشتری دارد، می‌توانید با صرف نظر کردن از خرید CPU مدل Core i7 یا رایزن 7، در هزینه خود صرفه جویی کنید و برای پردازنده گرافیکی مبلغ بیشتری بپردازید. اگر برای کارهایی مثل ویرایش ویدیو به سرعت و هسته‌های بیشتری نیاز دارید یا یک سیستم پرسرعت و قدرتمند می‌خواهید که در آینده هم بتوانید از آن برای وظایف سنگین‌تر استفاده کنید، سری 7 رایزن را درنظر داشته باشید.

اما کاربرانی که در بیشتر اوقات چندین دقیقه یا ساعت منتظر سیستمشان می‌مانند تا انیمیشن سه‌بعدی یا ویدیو 4K آن‌ها را پردازش کند یا کسانی که با بانک‌های اطلاعاتی حجیم یا معادلات ریاضی پیچیده سر و کار دارند، باید به به فکر خرید سی پی یو های Core X اینتل یا ThreadRipper ای ام دی بروند. این نوع پردازنده‌ها بیشترین هسته‌های پردازشی (در برخی مدل‌ها تا 64 عدد) را برای پردازش وظایف سنگین در اختیار شما قرار می‌دهند.

راهنمای خرید سی پی یو | اعداد درج شده در مدل های پردازنده چه معنی دارند؟

از مهمترین نکات هنگام خرید CPU، اعداد مربوط به مدل هر پردازنده مرکزی مثل اعدادی که بعد از Core i7 یا Ryzen 9 آورده می‌شود است. هر سال اینتل و AMD پردازنده‌های خود را با یک معماری جدید به‌روزرسانی می‌کنند.

نسل فعلی پردازنده‌های اینتل نسل سیزدهم است، مثل پردازنده‌های Core i5-13600K یا Core i9-13900K. در سوی دیگر جدیدترین پردازنده‌های دسکتاپ AMD در سری رایزن 7000 قرار می‌گیرند، مثل Ryzen 9 7900X و Ryzen 7 7800X. اما تشخیص نسل سی پی یو AMD چگونه است؟ وقتی به شماره چهار رقمی مدل پردازنده نگاه کنید می‌توانید شماره نسل آن پردازنده را به عنوان اولین عدد مشاهده کنید. مثلا Core i7-8400 پردازنده نسل هشتم اینتل است یا Ryzen 7 3700X پردازنده نسل سوم AMD به حساب می‌آید.

اما علاوه بر شماره نسل هردو اینتل و ای ام دی پردازنده‌های خود را در چند دسته‌بندی قرار می‌دهند. مثلا پردازنده‌های Core i3/رایزن 3، Core i5/رایزن 5، Core i7/رایزن 7، Core i9/رایزن 9. پردازنده Core i9-13900K اینتل در حال حاضر بهترین پردازنده اینتل برای مصارف تجاری یا خانگی است. در کنار آن پردازنده Core i9-12950XE نیز به عنوان یک گزینه گران‌قیمت و رده‌بالا نیز عرضه می‌شود.

اما این پردازنده‌ها برای کاربران عادی کاربرد چندانی ندارند و گذشته از این بیشتر کاربران نیز توان خرید آن‌ها را ندارند. اینتل برای کاربرانی که بودجه محدودی دارند پردازنده‌های سلرون، پنتیوم و Core i3 را به فروش می‌رساند، در حالی که AMD سری Athlon و رایزن 3 را پیشنهاد می‌دهد.

قویترین سی پی یو AMD سری ThreadRipper و قدرتمندترین پردازنده‌های اینتل هم سری Xeon W مثل سری Intel Xeon W-3400 هستند. در حال حاضر قویترین سی پی یو جهان در سال 2023 پردازنده ThreadRipper Pro 5995WX از AMD است که 64 هسته و 128 رشته در اختیار شما قرار می‌دهد.

اما نام مدل‌هایی که بعد از اعداد 3 و 5 و 7 می‌آیند چه معنی می‌دهد؟ عدد اول همانطور که گفتیم نشان دهنده شماره نسل پردازنده است. اما بقیه اعداد تنها نشان دهنده شماره مدل‌های مختلف آن پردازنده هستند. عموما این اعداد هرچقدر بالاتر باشند، پردازنده قدرت بیشتری دارد. اما گاهی اوقات در انتهای این اعداد شاهد یک حرف نیز هستیم.

مثلا در برخی مدل‌های اینتل یک K در انتهای شماره مدل پردازنده قرار گرفته است. این به این معناست که آن پردازنده به طور پیش‌فرض قابلیت اورکلاک دارد. تنها مدل‌های محدودی از پردازنده‌های اینتل حرف K را در انتهای خود دارند. اما در طرف دیگر بیشتر پردازنده‌های AMD از اورکلاک پشتیبانی می‌کنند و به همین دلیل این شرکت نیازی به درج K در نام پردازنده‌های خود نمی‌بیند.

علاوه بر حرف K، اینتل در انتهای نام برخی از پردازنده‌های جدید خود حرف F را نیز درج کرده که به این معنی است که آن پردازنده‌ها برخلاف سایر پردازنده‌های اینتل جزو سی پی یو های گرافیک دار این کمپانی نیستند.

ویژگی های CPU خوب | راهنمای خرید پردازنده کامپیوتر

پیش از خرید باید اطلاعات و راهنمای کافی درباره مشخصات مناسب ترین سی پی یو داشته باشید. اگر به مشخصات یک پردازنده نگاه کنید با اعداد و ارقام و فاکتورهای زیادی مواجه خواهید شد. از میان آن‌ها باید به این موارد بیشتر توجه کنید:

1. سرعت پردازنده (Clock Speed) ؛ راهنمای خرید پردازنده کامپیوتر

سرعت پردازنده یا کلاک که با یکای گیگاهرتز نشان داده می‌شود نشان دهنده سرعت پردازش اطلاعات توسط سی پی یو است. سرعت کلاک بالا از ویژگی های یک پردازنده خوب به‌شمار می‌آید و هرچقدر این عدد بیشتر باشد، پردازنده قدرت بیشتری دارد. بیشتر پردازنده‌های جدید به صورت هوشمند و بسته به دما و همچنین وظایفی که در لحظه مشغول انجامشان هستند سرعتشان را زیاد یا کم می‌کنند؛ از همین رو شما در بخش مشخصات دو فرکانس را تحت عنوان فرکانس پایه و فرکانس افزایشی مشاهده خواهید کرد. این دو عدد نشان دهنده حداقل و حداکثر سرعت پردازنده هستند.

2. تعداد هسته ها (Cores)

هسته‌ها در واقع پردازنده‌های کوچکی هستند که در داخل پردازنده اصلی قرار گرفتند. پردازنده‌های جدید حداقل 2 و حداکثر 64 هسته پردازشی دارند، ولی اکثرا با 4 تا 8 هسته ساخته می‌شوند. هرکدام از این هسته‌ها می‌توانند به طور جداگانه به انجام یک وظیفه به خصوص بپردازند. این روزها شما برای استفاده معمولی به یک پردازنده با حداقل 4 هسته یا 4 رشته نیاز خواهید داشت.

3. تعداد رشته ها (Threads) ؛ راهنمای خرید CPU

از مشخصات یک سی پی یو خوب تعداد رشته‌های آن است. این عدد روی کاغذ باید با تعداد هسته‌ها یکی باشد، ولی بسیاری از پردازنده‌ها به لطف پشتیبانی از قابلیت چند رشته‌ای (Multithreading) می‌توانند از یک هسته دو رشته بسازند.

اینتل این قابلیت را تحت عنوان Hyper Threading معرفی می‌کند و AMD نیز نام آن را SMT یا Simultaneous Multithreading گذاشته است. هرچقدر تعداد رشته‌های یک پردازنده بیشتر باشد، آن پردازنده در انجام چندین وظیفه مختلف به طور همزمان عملکرد بهتری از خود ارائه می‌کند.

4. توان طراحی گرمایی (TDP)

مورد بعدی که در این راهنمای خرید CPU به آن می‌پردازیم TDP است. توان طراحی گرمایی بیشترین میزان حرارتی است که یک پردازنده می‌تواند تولید کند. با دانستن این عدد شما می‌توانید یک خنک کننده پردازنده متناسب با گرمای پردازنده خودتان خریداری کنید و همچنین مطمئن شوید که واحد منبع تغذیه یا پاور کامپیوترتان می‌تواند توان مورد نیاز پردازنده را تامین کند. البته باید توجه داشته باشید که یک سی‌پی‌یو اورکلاک شده گرمای بسیار بیشتری از حالت عادی تولید می‌کند. دانستن توان طراحی گرمایی بیشتر از همه به شما در انتخاب و خرید سیستم خنک‌کننده و همچنین پاور مناسب کمک می‌کند.

5. حافظه کش (Cache)

حافظه کش به پردازنده کمک می‌کند به داده‌ها با سرعت بیشتری دست پیدا کند و همچنین به شکل سریع‌تری با رم ارتباط برقرار کند. در هر پردازنده 3 نوع حافظه کش وجود دارد. L1 که سریع‌ترین حافظه است ولی حجم اندکی دارد، L2 که فضای بیشتری دارد اما سرعت کمتری نسبت به L1 دارد و L3 که فضای زیادی دارد ولی در مقایسه با دو حافظه دیگر بسیار آهسته عمل می‌کند.

اگر هر 3 حافظه کش پردازنده اشغال شود و پردازنده نتواند در هیچکدام از این حافظه‌ها به داده‌ای که نیاز دارد دست پیدا کند، به سراغ رم می‌رود که سرعت بسیار کمتری از حافظه‌های کش دارد؛ بیشتر از همه به خاطر اینکه نسبت به آن‌ها در فاصله دورتری از پردازنده قرار گرفته است و در نتیجه سرعت سیستم کاهش پیدا می‌کند.

اما کدام یک از ویژگی های بالا برای خرید یک پردازنده عالی کامپیوتر بیشتر از همه راهنما شما هستند؟ پاسخ این سوال به نحوه استفاده شما بستگی دارد. سرعت پردازنده هرچه بالاتر باشد، سیستم سریع‌تر به فرامین شما پاسخ می‌دهد و برنامه‌ها هم با سرعت بیشتری بارگذاری می‌شوند. البته در اینجا رم و حافظه نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.

اما از طرف دیگر بسیاری از برنامه‌ها نهایت استفاده را از تعداد هسته‌ها و رشته‌ها می‌برند. اگر شما همزمان به اجرای چندین برنامه می‌پردازید یا اگر ویدیوهای با رزولوشن بالا را ویرایش می‌کنید یا دیگر وظایف سنگین را اجرا می‌کنید، تعداد هسته‌ها باید برایتان اولویت داشته باشد. ولی برای استفاده بیشتر گیمرها و کاربران عادی، سرعت 3 یا 4 گیگاهرتز و تعداد 4 تا 8 هسته کافی است.

راهنمای خرید CPU کامپیوتر ؛ پردازنده AMD یا اینتل؟

مهمترین سوالی که ممکن است در هنگام مطالعه این راهنمای انتخاب بهترین سی پی یو برای پی سی برایتان مطرح شود این است که بهترین برند برای خرید سی پی یو کدام است؟ در حال حاضر تنها اینتل و AMD پردازنده‌های خود را به‌صورت تجاری وارد بازار می‌کنند. از آنجایی که ساخت این قطعه، پیچیدگی‌های فروانی دارد، به جز این دو کمپانی دیگری فعالیت قابل توجهی به‌خصوص در بازار پردازنده‌های تجاری ندارد.

البته اپل طی چند سال گذشته کار ساخت پردازنده را شروع کرده و توانسته با پردازنده‌های M1 و M2 خود، توجه بسیاری را جلب کند. با این حال، اپل این پردازنده‌ها را مانند اینتل و AMD به‌صورت جداگانه به‌فروش نمی‌رساند و تنها در محصولات خود و به‌صورت انحصاری مورد استفاده قرار می‌دهد.

به همین خاطر تنها انتخاب شما یا اینتل است یا AMD. اما کدام بهتر است؟ تا سال 2017 شرکت AMD از هر لحاظ گزینه ضعیف‌تری نسبت به اینتل به حساب می‌آمد.

اما این کمپانی با عرضه پردازنده‌های رایزن و ThreadRipper خود، قدم به قدم توانسته فاصله با اینتل را کم و کمتر کند. به طوری که در انجام وظایفی که نیاز به چندین هسته دارند پردازنده‌های Ryzen 7000 ای ام دی توانستند از رقبای اینتل پیشی بگیرند. البته برخی از کاربران از روی علاقه و شاید تعصب به پردازنده‌های اینتل و ای ام دی نگاه می‌کنند، اما اگر برای شما نام برند سازنده اهمیتی ندارد، باید بدون پیش‌داوری به هردو آن‌ها نگاه کنید.

با وجود اینکه AMD توانسته فاصله خود با اینتل را کاهش دهد و حتی در برخی زمینه‌ها از رقیب خود پیشی بگیرد، اما اینتل هنوز هم حرف‌های زیادی برای زدن دارد. برای مثال پردازنده‌های این کمپانی همچنان در اجرای برخی بازی‌ها با کیفیت 1080p از AMD بهتر عمل می‌کنند و انتخاب بهتری برای کسانی هستند که بیشترین فریم بر ثانیه را از پردازنده گرافیکی خود انتظار دارند و همچنین از یک مانیتور با نرخ تازه‌سازی بالا استفاده می‌کنند.

AMD هم توانسته با معماری جدید Zen 4 خود حتی در این قسمت هم فاصله را به کمترین حد ممکن برساند. به خصوص با هسته‌ها و رشته‌های بیشتر که هنگام ویرایش حرفه‌ای ویدیو و ساخت انیمیشن عملکرد بهتری ارائه می‌کنند. اما اینتل هم در این مدت بیکار ننشسته و به تازگی با عرضه پردازنده‌های نسل سیزدهم یعنی رپتور لیک، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

این سری پردازنده‌ها در بنچمارک‌ها نه‌تنها از AMD بهتر بودند بلکه از پردازنده‌های اپل M2 و M2 Max هم عملکرد بهتری داشتند و در حال حاضر از سی پی یوهای خوب موجود در بازار هستند. برای مثال پردازنده‌های Core i9-13900K و Core i5-13600K سریع‌ترین و بهترین CPU برای گیم در بازار هستند و ارزش خرید بسیار بالایی دارند. به خصوص Core i5-13600K که حدود 15 میلیون تومان قیمت دارد.

اینتل این اواخر توانسته جایگاه خود را به عنوان سازنده بهترین پردازنده‌های بازار پس بگیرد به خصوص با نسل دوازدهم به عنوان جدیدترین سی پی یو های بازار. اما اگر بخواهیم عملکرد کلی پردازنده‌های این دو کمپانی را درنظر بگیریم، تفاوت خیلی زیادی وجود ندارد. مخصوصا اگر هدف شما فقط گیمینگ باشد و به‌دنبال یک سی پی یو مناسب برای بازی بگردید.

سوالات متداول

1. پردازنده مرکزی کامپیوتر چیست؟

پردازنده مرکزی یک مدار الکتریکی است که وظیفه آن اجرای دستورالعمل‌های برنامه‌های یک سیستم کامپیوتری با کمک گرفتن از سایر قطعات مثل رم، کارت گرافیک و حافظه است.

2. پردازنده AMD بهتر است یا Intel؟

همانطور که در این راهنمای خرید پردازنده کامپیوتر (CPU) گفتیم، اختلاف میان پردازنده‌های این دو کمپانی آنقدر زیاد نیست که تاثیر قابل توجهی روی تجربه کاربری شما داشته باشد. اما اگر بخواهیم بنچمارک‌ها را درنظر بگیریم، در حال حاضر پردازنده‌های آلدر لیک اینتل بهترین پردازنده‌های بازار هستند.

3. آیا سی پی یو لپ تاپ قابل تعویض است؟

در اکثریت لپ‌تاپ‌ها پردازنده توسط شرکت سازنده به مادربورد لحیم شده است و شما به هیچ طریقی نمی‌توانید آن را تعویض کنید. تعداد کمی از لپ‌تاپ‌ها اما با پردازنده‌های قابل تعویض وارد بازار می‌شوند و این امکان را دارند. اگر لپ تاپ شما هم جزو همین مدل‌هاست حتما با مشورت و راهنمای فرد متخصص پردازنده (CPU) را ارتقا دهید.

سخن پایانی

قبل از خرید ابتدا باید استفاده خود را مشخص کنید و بعد با راهنمای افراد متخصص و توجه به نکات قبل خرید سی پی یو، بهترین گزینه را انتخاب کنید. علاوه بر این ببینید بعد از خرید قطعاتی مثل SSD، رم، پردازنده گرافیکی و منبع تغذیه چقدر می‌توانید برای پردازنده هزینه کنید. همانطور که در این راهنمای خرید سی پی یو (CPU) اشاره کردیم، با وجود اینکه سی پی یو نقش کلیدی در سیستم ایفا می‌کند، اما اگر یک سی پی یو قدرتمند را در کنار یک پردازنده گرافیکی ضعیف یا یک هارد مکانیکی فرسوده قرار دهید، خرید یک پردازنده جدید اصلا لزومی ندارد.